Ja, ik wil!

Lever een belangrijke bijdrage aan de wetenschap! Help onderzoekers Universiteit Utrecht met het ontcijferen van Amsterdamse ondertrouwinschrijvingen (1602-1811).

Stand van zaken

  • 16.339 scans
  • 517 deelnemers

Project info

Ja, ik wil!

De Amsterdamse ondertrouwregisters zijn uniek in hun soort. Deze registers beslaan ruim 230 jaar (1581-1811) en bieden zeer veel details over de aanstaande bruid en bruidegom: hun leeftijd, hun beroep, waar ze vandaan kwamen, of hun ouders nog leefden, et cetera. Met het project ‘Ja, ik wil!’ willen onderzoekers van de Universiteit Utrecht in samenwerking met Stadsarchief Amsterdam deze enorme hoeveelheid gegevens geschikt maken voor wetenschappelijk historisch onderzoek naar de samenhang tussen demografie, huwelijkspatronen, en de sociaaleconomische situatie van de Lage Landen. In 2014 starten we met een deel (circa één-vijfde) van de akten. De bedoeling is om in de tweede fase (2015 en verder) alle akten te ontsluiten.

De Lage Landen hadden al vanaf de late middeleeuwen een bijzondere positie in demografisch opzicht: de leeftijd bij het eerste huwelijk was relatief hoog (zowel voor mannen als voor vrouwen), het verschil in leeftijd tussen de huwelijkspartners relatief klein, en vergeleken bij de rest van de wereld bleven er relatief veel mensen hun hele leven ongehuwd. Dit patroon, bekend als het West-Europese Huwelijkspatroon (European Marriage Pattern, EMP), heeft mogelijk een grote invloed gehad op de economische bloei die de Lage Landen al vroeg doormaakten. ten opzichte van bijvoorbeeld Zuid-Europa. De gegevens die uit dit project komen, zullen worden gebruikt om de wetenschappelijke theorieën naar deze samenhang te kunnen toetsen. Uw bijdrage aan dit project is daarom een belangrijke bijdrage aan de wetenschap!

Wat zijn ondertrouwregisters?

Tijdens het Concilie van Trente (1545-1563) werd besloten dat elke Rooms-Katholieke parochie een huwelijksregister moest aanleggen. Na de Alteratie van 1578 namen de protestanten deze verplichte registratie over.

De ondertrouwregisters bevatten echter niet de gegevens van het huwelijk, maar van de daaraan voorafgaande ondertrouw. De ondertrouw moest minimaal drie zondagen voor het huwelijk ingeschreven worden. Op die manier kon het aanstaande huwelijk op drie achtereenvolgende zondagen worden afgekondigd. Dit gebeurde voor protestanten in de kerk en voor andersgelovigen voor het stadhuis (‘van de pui’). De bedoeling van deze vooraankondiging was om diegenen die bezwaren hadden tegen het huwelijk (vanwege bijvoorbeeld een eerdere trouwbelofte aan een ander) de gelegenheid te geven hun bezwaren tijdig kenbaar te maken en te onderzoeken.

Als de bruid en/of bruidegom niet of pas sinds kort in Amsterdam woonde, moest het huwelijk ook worden aangekondigd in de (laatste) woonplaats van bruid en/of bruidegom. Andersom gold dat ook: als Amsterdammers elders wilden trouwen, moest hun ondertrouw ook in Amsterdam geregistreerd en afgekondigd worden. Deze laatste afkondigingen kwamen terecht in het extra-ordinaris register.

Welke informatie levert dit project u op?

U zult gaan werken met de deels gedrukte ondertrouwregisters vanaf 1602 tot en met 1811. Aan de rechterkant van het scherm ziet u een scan van de originele bron. Meestal zult u 6 inschrijvingen per scan zien, soms minder. Aan de linkerkant staan u zes knoppen met daarop de namen van echtparen. Dit zijn de echtparen die op de afgebeelde scan staan, maar niet per se in dezelfde volgorde.

Na het aanklikken van de betreffende knop komt u in een uitgebreid invulscherm. De velden kunt u invullen aan de hand van de originele bron. We hebben geprobeerd de volgorde van de invulvelden zo veel mogelijk de volgorde van de gegevens in de inschrijving te laten volgen.

Wat levert het u op?

Per ingevoerde scan ontvangt u 3 VeleHanden-punten en na controle ontvangt u er nog eens 3. Een controleur ontvangt ook 3 punten per gecontroleerde scan. Een als onbruikbaar aangemerkte scan levert 1 punt op. Punten verdiend in dit project kunnen worden ingewisseld voor historische boeken (dit aanbod wordt in de loop van het project aangevuld met nieuwe titels!), deelname aan evenementen en bijeenkomsten die we in het komend jaar zullen organiseren. Neem hier alvast een kijkje welke boeken en activiteiten er nu al op het programma staan. We zullen u als invoerder ook regelmatig berichten over nieuwe activiteiten en binnenkort zullen we ook peilen naar de interesses van invoerders voor toekomstige activiteiten. Op onze website www.collective-action.info/Ja-ik-wil vindt u nog meer achtergrondinformatie over dit project en het daaraan verbonden onderzoek. Ook zullen we daar wekelijks informatieve stukjes plaatsen over de onderwerpen die direct met dit onderzoek te maken hebben.

Handige hulpbestanden

Bij het werken met deze bron zult u regelmatig onbekende en/of niet meer bestaande straatnamen, beroepen, plaatsnamen, etc. tegenkomen. Belangrijk is om deze gegevens zo letterlijk mogelijk in te voeren, zie hiervoor ook de invoerinstructies. Als hulp bij het ontcijferen vindt u hieronder een aantal handige hulpdocumenten, die kunnen helpen om moeilijk leesbare stukken toch te herkennen. Let wel op: er kunnen in de scans gegevens en spellingsvarianten voorkomen die nog niet in deze hulpbestanden staan, daarom is het belangrijk om de gegevens uit de scans letterlijk over te nemen, zodat we de hulpbestanden kunnen blijven aanvullen. Hulpbestanden waar een versiedatum achter staat, zullen regelmatig bijgewerkt en ververst worden.