Goed geregeld! Brabanders in het Bosch' Protocol 1501-1793

De Bossche schepenprotocollen zijn belangrijk voor ’s-Hertogenbosch en de Meierij: unieke informatie die elders verloren is gegaan. Help mee oude indices op de akten te digitaliseren.

Stand van zaken

  • 27.369 scans
  • 204 deelnemers

Project info

Afbeelding van het scriptorium Echternach, ca. 1020 (Evangeliarium van Hendrik II, Handschrift Bremen, University Library, Ms. 216, f.o 124v)

Wie bezig is met de geschiedenis van een groot deel van Oost-Brabant ontkomt bijna niet aan het Bosch’ Protocol. Of het nu gaat om schuldbekentenissen, borg- en ontlastbrieven, inboedelinventarissen, aan- en verkoop van onroerend goed, betalingsbeloften, weddenschappen en nog veel meer: vanuit de hele Meierij kwamen mensen naar de schepenen van ’s-Hertogenbosch om een overeenkomst vast te laten leggen. Help mee een van de belangrijkste archieven van 's-Hertogenbosch en wijde omgeving digitaal doorzoekbaar te maken.

Wat is het Bosch’ Protocol en hoe is het toegankelijk?
Het Bosch’ Protocol is bewaard gebleven van 1367-1811. De omvang is ongeveer 83 meter. Het bestaat uit registers van vrijwillige rechtspraak met duizenden akten opgemaakt en bekrachtigd door de schepenen van ’s-Hertogenbosch. Omdat het gaat om vrijwillige rechtspraak is de lijst van soort akten bijna oneindig: borg- en ontlastbrieven, schuldbekentenissen, boedelinventarissen, contracten, weddenschappen, erfdelingen, testamenten. De schepenen mochten ook uitspraken doen over onroerend goed in de hele Meierij. Vaak is er weinig informatie over degelijke zaken in de plaatselijke archieven bewaard gebleven. De informatie is dus behoorlijk uniek.

Kaart van het grondgebied van de Meijerij van 's-Hertogenbosch, datum onbekend (Afdeling Erfgoed, nr. 0000945)

 
Alle akten tot 1500 zijn toegankelijk via handgeschreven kaartjes. Deze zijn gemaakt tussen ongeveer 1950 en 1970. In dit project maken van de akten na 1501 toegankelijk. We gebruiken hiervoor de indexen die in de achttiende eeuw zijn gemaakt in opdracht van het stadsbestuur van 's-Hertogenbosch.

Wat moet er gebeuren en hoe gebeurt dit?
Deze indexen bevatten de naam van de eerst genoemde persoon in de akte, de plaats waarover het gaat (als het niet 's-Hertogenbosch is) en een beknopte beschrijving. Met deze indices en vele handen maken we in een korte tijd een groot deel van het Bosch' Protocol op naam, plaats en gebeurtenis op een basale manier voor een groot publiek digitaal toegankelijk. Daarna wordt deze index gekoppeld aan scans van de akten zelf. De akten zelf zijn al digitaal beschikbaar op de website van de afdeling Erfgoed 's-Hertogenbosch. Klik hier voor meer informatie over de protocollen op deze website.

Voorbeeld van een pagina uit de indices (Afdeling Erfgoed, Rechterlijk Archief, inv.nr. 1643, f. 474r)


Voor het invoeren van de gegevens uit de indices is een eenvoudig formulier gemaakt. In dit formulier vul je gegevens in over de persoon, de plaats en de samenvatting van de akte. Vaak is dit laatste een term zoals ‘borgbrief’, ‘ontlastbrief’, ‘procuratie’. De moeilijkheidsgraad van het handschrift is meestal eenvoudig: iedere secretaris heeft weliswaar een eigen handschrift, maar het levert over het algemeen weinig problemen op. Als er al problemen of moeilijkheden zijn dan gaat het over het lezen van de persoonsnamen of de plaatsnamen. Maar we zijn er om je te helpen.

Wat levert het op?
Dit project zorgt ervoor dat een belangrijke bron voor de geschiedenis van 's-Hertogenbosch en een groot deel van Oost-Brabant digitaal doorzoekbaar wordt. Hierdoor kan beter onderzoek gedaan worden naar mensen, plaatsen en gebouwen. Met het invoeren en/of controleren van scans spaar je punten. Aan het einde van het project kun je die punten inleveren voor iets leuks. Wat? Daar gaan we nog over nadenken...