Goetgevonden! Besluiten van de Staten-Generaal (1576-1796)

Nieuwsgierig naar de manier waarop de kleine Republiek een grote speler werd op het wereldtoneel? Kruip aan tafel bij de hoogste bestuurders, ontcijfer hun besluiten en help mee de oerbron van de Nederlandse geschiedenis te ontrafelen!

Stand van zaken

  • 56.143 scans
  • 563 deelnemers

  • 47.195
    • 1.4% Onbruikbaar
    • 84.1% Ingevoerd
    • 25.3% Gecontroleerd
    Ingevoerd 85.5%
  • 14.225
    • 1.4% Onbruikbaar
    • 84.1% Ingevoerd
    • 25.3% Gecontroleerd
    Gecontroleerd 26.8%
Meedoen aan dit project

Project info

Een republiek tussen vorstenstaten

Vanaf 1576 bouwden enkele opstandige gewesten in de Nederlanden aan een eigen staat: de Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden. De Republiek was een vreemde eend in de bijt tussen al die Europese koninkrijken en vorstendommen: de hoogste politieke macht berustte niet bij een vorst, maar bij de Staten-Generaal, bestaande uit afgevaardigden van de provincies. Het was een hele toer om de afzonderlijke wensen van de gewesten te verenigen, toch vonden zij elkaar in een gemeenschappelijk belang om hun nieuw verworven soevereiniteit en handelsmacht te verdedigen. De kleine Republiek groeide uit tot een grote speler op het wereldtoneel.

In dit project kruipen we aan tafel bij de bestuurders van de Republiek. Help mee hun besluiten te ontcijferen en ontdek hoe Nederland vorm kreeg!

Gravure van Simon Frisius, Vergadering van de afgevaardigden van de Staten-Generaal, 1608, Rijksmuseum

De resoluties van de Staten-Generaal

Wat zijn resoluties? De Staten-Generaal kwamen tot 1796 bijna dagelijks bijeen in een van de vergaderzalen op het Binnenhof. Gezeten op vaste plekken rondom een grote tafel bespraken de heren afgevaardigden allerlei grote en kleine zaken: van oorlogen en overzeese handel, tot patenten en pensioenen. Eigenlijk alles wat de zeggenschap van de provincies of steden te boven ging. Hun besluiten werden door de griffier en zijn ijverige klerken genoteerd en in vuistdikke boeken gebonden. Deze 'resoluties' bestaan in drie reeksen: de gewone (ordinaris), de geheime (secrete), en de specifieke (particuliere).

De resoluties van de Staten-Generaal zijn een heel belangrijke bron voor de vroege geschiedenis van Nederland. Ze zijn de sleutel tot een enorm (1200 meter!) archief vol bijlagen die bij deze hoogste politieke besluiten horen, zoals brieven, verzoekschriften, verdragen en octrooien. Toch zijn deze resolutieboeken nooit in zijn geheel uitgegeven. Tot nu.

Het Huygens Instituut voor Nederlandse Geschiedenis (KNAW) en het Nationaal Archief hebben de handen ineen geslagen om deze ‘oerbron voor de Nederlandse geschiedenis’ voor iedereen toegankelijk te maken. Daarvoor kregen ze een grote subsidie van NWO. Inmiddels is meer dan een half miljoen pagina's gedigitaliseerd en de komende jaren worden deze scans woord voor woord omgezet in tekst. Daarvoor hebben we uw hulp nodig!

Resolutieboeken in het Nationaal Archief

Wat gaan we doen?

In dit project gaan we deze oerbron van de Nederlandse geschiedenis helemaal doorzoekbaar maken. Transkribus, een van de beste handschriftherkenningstools ter wereld, heeft geleerd om het mooie handschrift van de klerken te ontcijferen. Dat gaat al best goed, maar zijn transcripties zijn nog lang niet foutloos. We moeten dus over de schouder van de computer meelezen en alle fouten verbeteren.

We gaan daarom 50.000 scans met door de computer gemaakte transcripties corrigeren. Elke scan bevat 2 pagina's tekst. Daarmee leveren we dus uiteindelijk 100.000 pagina's foutloze transcripties! Dat is genoeg om de computer de rest van de half miljoen pagina's te laten doen.

Pagina uit de resoluties van februari 1582

Voor wie is het?

Dit project is voor alle liefhebbers van Nederlandse geschiedenis. Want de resoluties gaan over allerlei bekende en onbekende gebeurtenissen: oorlogen met de Spanjaarden en Engelsen, stichting van handelscompagnieën, technologische ontwikkeling, godsdiensttwisten en migratie. Misschien komt u wel vergaderingen tegen die handelen over bekende zeeslagen, over de terechtstelling van Johan van Oldenbarneveldt, of over de gruwelijke moord op de gebroeders De Witt. Of u volgt tot op de letter een discussie over de Statenbijbel of het toekennen van een patent op een nieuwe molen. Gaandeweg ontdekt u wat de bestuurders bezighield en hoe de Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden vorm kreeg.

Voor een groot gedeelte van de bronnen is niet veel ervaring met oud schrift nodig. De besluiten werden door klerken afgeschreven, hun handschrift is vaak prachtig regelmatig en de computer kan het al goed ontcijferen. Wel heeft u een scherp oog nodig: op elke regel staan wel een paar foutjes. In de wat moeilijkere leesbare teksten uit de late zestiende eeuw zijn dat er veel meer dan in de achttiende eeuw.

Hendrick Cornelisz Vroom, Oostindiëvaarders voor de kust, 1600-1630, Rijksmuseum

Hoe werkt het?

Voordat u aan de slag gaat, kunt u een voorkeur opgeven voor de periode waarin u wilt werken. We hebben 220 jaar Republiek opgedeeld in zeven tijdvakken, wel zo leuk als u op zoek bent naar specifieke gebeurtenissen of personen!

1576-1601: geboorte van de Republiek
1602-1621: groei, erkenning en handelsmacht
1622-1650: oorlog en vrede
1651-1672: stadhouderloos en Engelse Oorlogen
1673-1701: wereldspeler onder Willem III
1702-1747: weer zonder stadhouder (geheime besluiten)
1748-1796: neergang & revolutie (geheime besluiten)

Let op: hoe vroeger u in de tijd teruggaat, hoe lastiger het handschrift kan zijn. Het handigst is om met de late zeventiende of de achttiende eeuw te beginnen, zodat u gewend raakt aan de bron. Hebt u al wat meer ervaring met paleografie, of wilt u wat meer uitdaging, dan kunt u verder met de begintijd van de Republiek: het handschrift, de afkortingen en het voorkomen van Franse, en heel soms Latijnse en Duitse, teksten bezorgen de tekstherkenning heel wat meer problemen. U kunt uw voorkeur tussendoor steeds aanpassen.

Voor gedetailleerde instructies voor het invoeren van de scans, lees de Invoerinstructies. 

Claes Janszoon Visscher, Ivstitie aen Ian van Oldenbarnevelt geschiet (detail)

Wat krijgt u ervoor terug?

Terwijl u oog in oog komt te staan met boeiende politieke discussies uit een ver verleden, ontvangt u voor elke ingevoerde scan ook 2 punten. Die punten kunt u inwisselen voor vouchers, waarmee u o.a. kunt kiezen uit de beste historische boeken. Zie de lijst op het forum.

Ook hopen we, zodra de tijd het weer toelaat, u te kunnen verwelkomen op een van onze activiteiten, waar we elkaar kunnen ontmoeten en kunnen leren van experts op het gebied van de Nederlandse politieke geschiedenis en erfgoed. Wat denkt u van een exclusieve rondleiding door het Haagse Binnenhof, het Nationaal Archief, of op een andere historisch belangrijke plek?

Meer weten?

Voor vragen, tips en discussie, raadpleeg het forum op deze site. Voor gedetailleerde instructies voor het invoeren van de scans, lees de Invoerinstructies.

Meer achtergrondinformatie over het digitaliseringsproject en het onderzoek naar de resoluties vindt u op de projectwebsite. Deze website zal in de toekomst aangevuld worden met blogs en mooie vondsten, hopelijk ook van uw hand!

Dit project wordt uitgevoerd aan het Huygens ING, een onderzoekinstituut van de KNAW. Het Huygens ING (en voorlopers) is al vanaf 1915 bezig met de uitgave van de resoluties, op de website kun u bijvoorbeeld zoeken in samenvattingen van de resoluties tussen 1576 en 1630.

Het archief van de Staten-Generaal, inclusief de resoluties, wordt bewaard in het Nationaal Archief.

Bartholomeus van Bassen, De Ridderzaal op het Binnenhof tijdens de Grote Vergadering van 1651. Rijksmuseum Amsterdam, bruikleen Mauritshuis