Nieuws! Lokale kronieken, 1500-1850

Schatgraven in de lokale geschiedenis van Nederland en België? Help ons om 40.000 pagina’s Nederlandstalige kronieken toegankelijk te maken!

Current status

  • 33.680 scans
  • 511 participants

Project info

Voor dit onderzoek gaan we minstens 200 Vlaamse en Nederlandse lokale kronieken digitaliseren uit de periode ca. 1500-1850. Al met al toch wel minimaal 40.000 pagina’s. Sommigen van die teksten zijn al eens gedrukt, en worden door de Koninklijke Bibliotheek (DBNL) gedigitaliseerd. Maar daarnaast willen we kronieken gaan gebruiken die nu nog alleen in handschrift beschikbaar zijn. Die teksten moeten dus worden omgezet (getranscribeerd) van handschrift in een electronische getypte tekst. Daar hebben we uw hulp bij nodig!

Beginpagina van: J. Adolphus De Clercq,  ‘Chronijcke ofte Cort Verhael van de principaelste Gheschiedenissen die ’t sedert Christus geboorte voorghevallen zijn, tot desen teghenwoordighen iaere toe. A Jove principium’. Brugge, 1675. Arch. Gilliodts, oork. nr. 80 (hs. 227). Stadsarchief Brugge.

Wat is een kroniek?

Een lokale kroniek is een handgeschreven tekst waarin de auteur niet alleen de geschiedenis van zijn stad of dorp beschrijft, maar vaak ook ieder jaar, maand of  dag memorabele zaken en gebeurtenissen in zijn eigen omgeving optekent om ze zo vast te leggen voor het nageslacht. De auteurs gaven hun teksten verschillende namen; dagverhaal, geschiedenis of journaal bijvoorbeeld, maar de teksten lijken zoveel op elkaar dat ze toch bij het hetzelfde genre horen. Kroniekschrijvers beschreven alledaagse dingen, zoals het weer, de prijzen, natuurverschijnselen, nieuwe gebouwen, ongelukken en misdaden, maar gebruikten ze in crisisjaren soms ook om over politiek te schrijven en de gevolgen van oorlog en maatschappelijke onrust. Ze luisterden naar de stadsomroeper en preken, hoorden verhalen in de herberg en de trekschuit, maar deden hun informatie ook op uit brieven, pamfletten en kranten. Kronieken hebben dus vaak een heel lokaal karakter. Er staat veel interessante informatie in over de plaats of het dorp waar ze zijn geschreven. Daarom zijn ze ook leuk om te lezen voor liefhebbers van lokale geschiedenis. Mocht u lid zijn van een lokale geschiedenis- of transcriptiegroep, dan kan het ook leuk zijn om samen aan de slag te gaan.

Wat gaan we doen?

Met uw hulp willen we zoveel mogelijk kronieken digitaliseren. Zo hopen we er uiteindelijk achter te komen hoe nieuws, en nieuwe ideeën en kennis bij gewone mensen in de Lage Landen terecht kwamen en te onderzoeken of mensen in de loop der tijd anders gingen denken over innovatie en verandering. We verzamelen eerst afbeeldingen van kronieken die aan onze criteria voldoen. Vervolgens bent u aan zet! Kies zelf of u een 16e -eeuwse kroniek in moeilijk schrift of een 19e-eeuwse kroniek in makkelijk te lezen schrift wilt transcriberen en ga vervolgens aan de slag. Op deze manier draagt u niet alleen bij aan de ontsluiting van ons ‘corpus’ (zo noemen we zo’n bronnenverzameling), maar maakt u het ook mogelijk om modellen te trainen. Met die modellen kan het computer programma Transkribus de computer leren om de rest van de tekst automatisch te transcriberen. Daar zitten dan nog wel flink veel fouten in.

Het corrigeren van door de computer gemaakte transcripties

Als een deel van een kroniek getranscribeerd is, trainen we een model en zetten we ook de automatisch gemaakte transcripties in Vele Handen. Het kan dus zijn dat u een scan krijgt met al een transcriptie erbij. Dan hebben we uw hulp nodig bij het corrigeren van de transcripties. Het is niet mogelijk om te kiezen voor transcriberen of corrigeren. Wel kunt u een transcriptie die veel fouten bevat verwijderen om zelf een nieuwe transcriptie te maken. Meestal zal corrigeren wel sneller gaan.

Hoe kan ik aan de slag?

In principe kan iedere geschiedenisliefhebber direct aan de slag! Vanwege de grote verscheidenheid aan handschriften zit er altijd wel een kroniek tussen die bij uw ervaringsniveau past. We hebben we de kronieken verdeeld in drie categorieën:

Hoe kiest u de moeilijkheidsgraad?

Categorie 1: Goed leesbaar schrift voor de beginner

Deze kronieken komen veelal uit de 18e  en 19e eeuw en zijn goed te lezen. Het handschrift lijkt erg op het hedendaagse schrift. Ideaal voor de geschiedenisfanaat die weinig kennis heeft van oud schrift en paleografie, maar wel graag een steentje bij wil dragen!

Categorie 2: Lastiger handschrift voor de geoefende lezer 

De handschriften die u in deze categorie tegenkomt, zijn minder regelmatig en daardoor soms wat moeilijker om te lezen. Als u op zoek bent naar een klein beetje uitdaging, kiest u dus voor deze categorie!

Categorie 3: Gotisch schrift voor de expert

Dit handschrift vol met lussen en bijzondere tekens is geen enkel probleem voor de gevorderde paleograaf! 

 

Lokale geschiedenis! 

U kunt uw keuze niet alleen laten afhangen van de moeilijkheidsgraad, maar ook van de plaats waarin de kroniek geschreven is. Komt u uit Rotterdam en zou u graag meer willen weten over de lokale gebeurtenissen uit uw regio in de 17e eeuw? Selecteer dan ‘Rotterdam’ bij uw voorkeuren en lees alles over de bekende havenstad. Als u, net als wij, overal geïnteresseerd in bent, is het ook mogelijk om geen voorkeur op te geven. Dan verschijnt er een willekeurige tekst op uw scherm waar u direct mee aan de slag kunt.

Wat levert het u op?

Voor elke ingevoerde scan krijgt u drie punten. Is deze gecontroleerd, dan krijgt u nog drie punten.

Gedurende de loop van ons project kunt u uw punten inwisselen tegen deelname aan lezingen en workshops.

Hulpmiddelen

We helpen elkaar op weg in het forum. Specifieke vragen over het project kunt u ook stellen aan: kronieken@hum.leidenuniv.nl

Meer weten?

Wilt u meer weten en op de hoogte blijven van ons onderzoeksproject Chronicling Novelty. New knowledge in the Netherlands, 1500-1850, volg ons dan op https://chroniclingnovelty.com

Tips welkom!

Kent u nog een onbekende kroniek uit uw woonplaats? Laat het ons weten! Misschien zit u zelf binnenkort uw eigen kroniek te transcriberen!

Als ons project klaar stellen we de teksten voor iedereen beschikbaar, zodat ze hetzij via de website van DBNL, hetzij via de websites van lokale archieven en bibliotheken kunnen worden geraadpleegd.