Waarvan akte!

Help mee om de archieven van notarissen uit het Gelders rivierengebied beter toegankelijk te maken.

Stand van zaken

  • 17.144 scans
  • 369 deelnemers

  • 14.675
    • 12.6% Onbruikbaar
    • 85.6% Ingevoerd
    • 55.8% Gecontroleerd
    Ingevoerd 98.2%
  • 9.561
    • 12.6% Onbruikbaar
    • 85.6% Ingevoerd
    • 55.8% Gecontroleerd
    Gecontroleerd 68.4%
Meedoen aan dit project

Project info

 
Minte Poldervaart - RAR

Minte Poldervaart - RAR

Eimet of eimat, de betekenis en oorsprong van de woorden 'hooieimet' en 'lekeimet'

Laatst bijgewerkt op: 

 

Yvonnemlc komt twee keer het woord eimet tegen op één scan.

 

Wat is (een) eimet en waar komt het woord vandaan?

 

RAR 9-9242-Tiel, NL-TlRAR_0009-09242_0008, akte 197 en 217

 

 

Na enig onderzoek door Yvonnemlc in andere archieven blijkt het woord eimet vaker te worden gebruikt.

 

In bijvoorbeeld een akte opgemaakt te Oijen vinden we het volgende:

"Openbare verpachting van eimet ten verzoeke van Willem Gijsbrecht van Amstel te Oijen en nagras onder Oijen, om te beweiden ad f. 452.065".

 

Akte van openbare verpachting van eimet – BHIC 7328.23 Index notarieel protocol Oijen, akte 53, scan 292

 

 

Het Instituut voor de Nederlandse taal vermeldt in één van haar historische woordenboeken het woord eimat.

Het woord betekent:

"Het tweede gewas van een gehooid stuk land. In zuidelijke en oostelijke dialecten. Ook wel geschreven als eemat of eimaat (1873, Bommelerwaard)".

Het woord is verwant aan het woord etwei.

 

 

De zegswijze lijkt sterk regiogebonden. Dat met eimet het woord eimat wordt bedoeld, is zeer aannemelijk.

 

In andere notariële archieven vinden we namelijk de woorden eimet en eimat zelfs door elkaar gebruikt.

Een voorbeeld is een akte van Verkooping van veldvruchten en eimet en verpachting van lekeimat, opgemaakt te Nijmegen.

 

Verkooping van veldvruchten en eimet en verpachting van lekeimat – Regionaal Archief Nijmegen 450-75, Notariële archieven notaris J. Klaassen Nijmegen, 12 augustus 1891, akte 3179

 

De akte vermeldt:

[…] “Het genot van den lekeimat vangt aan dadelijk nadat het hooi zal zijn vervoerd en eindigt ultimo december aanstaande.”

 

 

Hooi-eimat is te herleiden tot de tweede oogst hooi - het tweede gewas - van het land. De oogst die ook wel naweide wordt genoemd.

 

Eenmaal op zoek naar de betekenis van het woord lek-eimet wordt tevens de zekere betekenis van het woord hooieimet bevestigd.

In beide gevallen verwijst het naar 'gras' en wanneer deze geoogst wordt.

 

Het Instituut voor de Nederlandse taal vermeldt in één van haar historische woordenboeken het woord lekeimet ook wel leknamat.

De betekenis:

“Het derde gewas dat in één zomer op een weiland groeit en dat wordt afgeweid.

In denzelfden zin bezigt men ook lekeimet. Beide woorden zijn inzonderheid in Brabant en de aangrenzende streken van Gelderland in gebruik.

Namat of eimet is het tweede gewas; lek is wellicht een oude gewestelijke benaming voor kweekgras, ‘Triticum repens, eene grassoort die tot ver in den herfst groeit en bloeit’.

 

Triticum repens, in de volksmond ook wel Kweek of Lek genoemd en de aannemelijk oorsprong van de term lekeimet.

 


 

Leuke en interessante vondst - bijzaak, maar te leuk om voorbij te laten gaan - is deze vondst in de notariële archieven van het BHIC.

 

In de akte met verpachting van eimet te Oijen, blijkt de eerste initiaal rijkelijk versierd.

BHIC 7328.23 Index notarieel protocol Oijen, akte 53, scan 292

 

De schrijver van de akte heeft van de I in de zin 'In het jaar...' wel een erg bijzondere illustratie gemaakt!

En dit blijkt geen uitzondering...

 

Ook in andere akten, zijn illustraties terug te vinden, zoals in de zin met datering, halverwege de akte.

Daar begint hij de zin opnieuw sierlijk en decoratief met "Op den...'

BHIC 7328.23 Index notarieel protocol Oijen, akte 20, scan 362

 

 

Benieuwd naar meer geillustreerde akten?

Op de site van het Brabants Historisch Informatie Centrum kun je onder Toegangsnummer 7328 alle akten bewonderen :-)

 

 

 

 

  • yvonnelmc

    yvonnelmc

    Super weer, en toch bijzonder dat er toch nog steeds voor mij vreemde woorden en uitdrukkingen naar boven komen, aveelzaad, was ik ook nog niet tegengekomen, of misschien niet herkend. Dank je wel voor de uitgebreide verklaring van eimet en de voorbeelden van de prachtig uitgewerkte initialen. monnikenwerk, door een notarisklerk, is zijn roeping misgelopen.

  • Andréa.be

    Andréa.be

    Dank Minte voor de hele beschrijving, ik ben weer iets wijzer geworden.

    Prachtige illustraties ook waarvan je ons laat genieten.