Eeuwenlang bevolkten veel kostgangers de diverse Friese gevangenissen. Je vindt de namen en bijbehorende informatie van verdachten en veroordeelden terug in de inschrijfregisters van de betreffende gevangenis. Deze registers uit het zogeheten Gevangeniswezen zijn vanaf 1797 bewaard gebleven in ons archief. Help jij mee om deze gegevens hier uit te halen en zo voor iedereen toegankelijk te maken? Wellicht kom je nog een voorouder tegen…
Een 15jarige wordt voor diefstal veroordeeld tot een jaar gevangenisstraf en overgebracht naar de "Gevangenis voor Jeugd te Doetinchem".
Dit was de in 1866 geopende P.I. "De Kruisberg", die in de plaats gekomen was van de verouderde Rotterdamse jeugdgevangenis. Een nieuwe inrichting in een landelijke omgeving vond men geschikter. Het landgoed De Kruisberg voldeed aan die voorwaarden.
Er was plaats voor 160 jongens, die verantwoordelijk waren gesteld voor een misdrijf en een hogere straf dan drie maanden uit moesten zitten.
Vanaf 1878 werden er, door ondercapaciteit in het 'Huis van Verbetering en Opvoeding' in Alkmaar, ook mannelijke opvoedelingen geplaatst. Daarmee werd De Kruisberg tevens Hulphuis van Verbetering en Opvoeding.Het ging om jongens van 10 tot 16 jaar, soms nog jonger, die geplaatst werden vanwege vaak kleinere vergrijpen, zoals bedelarij, diefstal, oplichting en landloperij.(bron: Wikipedia)
Het klassieke jeugdboek Willem Roda van E. Heimans (uit 1910) speelt zich deels af op de Kruisberg.
Blijkbaar "heb" ik iets met jeugdinrichtingen want 3 van deze in landelijk gebied ken ik.
Ik ben geboren in de buurt van Nederlandsch Mettray in Eefde, een protestants opvoedingstehuis voor niet-criminele jongeren. Die was in 1851 opgericht door de Fries Hendrik Willem Suringar. Hij bezocht regelmatig gevangenen en probeerde hen zedenkundige steun en onderricht te geven.De aanwezigheid van een gevangenis in Leeuwarden, zijn geboortestad, zou er ook aan bij hebben gedragen dat zijn interesse voor gevangenen werd gewekt. Hij wilde iets doen voor gevangenen, in het bijzonder voor de jeugd. Hij richtte samen met twee anderen, Nierstrazz en Warnsinck, het 'Genootschap tot zedelijke verbetering der gevangenen' op.
Later ben ik verhuisd naar Doetinchem, waar ik dicht naast de eerder genoemde Kruisberg woonde.
En momenteel woon ik in de Achterhoek, op een paar kilometer afstand van de welbekende Rekkense Inrichtingen. Hier werden sinds begin 20e eeuw TBR-gestelden, moeilijk opvoedbare kinderen en alcohol- en drugsverslaafden behandeld. Er hebben diverse fusies plaatsgevonden (o.a. met de Nederlandsch Mettray) en nu zijn nog over Intermetzo, een particuliere organisatie voor jeugdzorg, en Tactus, voor verslavingszorg.
Op het uitgestrekte terrein van laatgenoemde inrichting is een wandelroute uitgezet langs een serie paviljoens, ontworpen door de Hilversumse architect De Groot. Bij de bouw heeft hij zich laten inspireren door Japanse architectuur en allerlei Jugenstil details toegepast. Prachtig om te zien.
Er werden jeugdigen naar toegebragt (ja ja, ik blijf in stijl) die inderdaad meer dan 3 maanden straf hadden. Zojuist een jongen van 10 die zes jaar het gevang in moest vanwege diefstal.