Beschrijving van de bevolkingsregisters in Nijmegen voltooid

Op de valreep van het oude jaar werd op 31 december 2014 het project ‘Bevolkingsregisters gemeente Nijmegen 1850-1890’ voltooid. In ruim vijftien maanden tijd hebben ruim tweehonderd vrijwilligers de gegevens van bijna 32.000 scans ingevoerd en gecontroleerd. De ‘opdrachtgever’, het Regionaal Archief Nijmegen (RAN) was erg verrast door die snelheid.

21 januari 2015

Het project, dat op 10 september 2013 van start ging, behelsde het dubbel overnemen van de persoonsgegevens uit 31.683 scans van de bevolkingsregisters van Nijmegen: voor- en achternaam, geboortedatum en -plaats en eventueel het beroep van alle beschreven personen. Drie à vier jaar zou de klus gaan duren, zo was de inschatting bij ons op het RAN. Hoewel het aanvankelijk voor de deelnemende vrijwilligers even wennen was (een aparte handleiding, niet altijd even goed leesbare handschriften) beleefde het project een vliegende start. Binnen één week was al een honderdste van de scans ingevoerd… dubbel ingevoerd dus.

Foto: Poseren in de sneeuw op de Berg en Dalseweg in Nijmegen, ca. 1905.

Om dat tempo niet te verliezen en om het project meer bekendheid te geven trommelde projectleidster Hella Timmermans de pers op, waarna dagblad De Gelderlander en de lokale tv-zender Nijmegen1 aandacht aan het project besteedden. Op diverse websites verschenen oproepen om mee te doen. Een en ander miste zijn uitwerking niet. Op 16 juni 2014 (na veertig weken) was de helft van de invoer gedaan, begin oktober zaten we op driekwart. De laatste maanden van het jaar volgde een eindsprint en op oudejaarsdag was de finish bereikt.

Een kleine groep van fanatieke deelnemers had zich al spoedig afgetekend. Uiteindelijk werd ruim zeventig procent van de scans beschreven door de tien grootste invoerders. Dit waren opvallend genoeg meestal geen Nijmegenaren maar vrijwilligers van ver buiten de stad. De twee topcontroleurs hadden respectievelijk ruim negentienduizend en ruim tienduizend scans gecontroleerd. Maar het werk zou niet zo snel zijn voltooid als ook alle andere invoerders niet hadden bijgedragen.

Foto: Een fragment van het bevolkingsregister

Kortom, het project verliep vlot en vrijwel probleemloos. Niet geheel probleemloos, want een overijverige Nijmeegse ambtenaar uit het einde van de negentiende eeuw bracht zowel de invoerders als de projectleider even flink in verwarring. Deze man had namelijk eigenhandig in de registers allemaal wijzigingen aangebracht die na onderzoek helemaal niet bleken te kloppen. Gelukkig waren zijn foutieve correcties in blauw potlood duidelijk te herkennen.

Behalve het ‘droog’ invoeren van gegevens noteerden de vrijwilligers allerlei opmerkelijke zaken die ze tijdens hun werk waren tegengekomen: bekende personen, vreemde beroepen – ‘lijfreiger’, ruilebuiter, surnumerair –, onmogelijke geboortedata (31 april), enzovoort. Sommige vrijwilligers achterhaalden hele familiegeschiedenissen! Voor ons was het interessant en leuk om het resultaat van dat enthousiasme te zien.

En al dat werk is niet voor niets geweest… Want het is de bedoeling dat alle gegevens in de loop van dit jaar worden overgezet naar de databank van het RAN. Achter de schermen wordt nu gewerkt om dat technisch mogelijk te maken. Als dat is gedaan zijn de namen, geboortedata en -plaatsen en beroepen van alle inwoners van Nijmegen uit de periode 1850-1890 te raadplegen via de digitale studiezaal van het archief: www.nijmegen.nl/archief. Met dank aan jullie!

Hylke Roodenburg - Projectleider Regionaal Archief Nijmegen