Bevolkingsregisters Regionaal Archief Rivierenland

Help mee met het ontsluiten van de bevolkingsregisters van het Regionaal Archief Rivierenland te Tiel. In dit project bieden wij u via Vele Handen de mogelijkheid om de bevolkingsregisters van gemeenten uit het werkgebied gelegen boven de Waal uit de periode 1820-1940 te indexeren.

Stand van zaken

  • 134.960 scans
  • 305 deelnemers

Project info

Bevolkingsregisters Regionaal Archief Rivierenland

Help mee met het ontsluiten van de bevolkingsregisters van het Regionaal Archief Rivierenland te Tiel. In dit project bieden wij u via Vele Handen de mogelijkheid om de bevolkingsregisters van gemeenten uit het werkgebied gelegen boven de Waal over de periode 1820-1940 te indexeren.

Met dit project worden de registers van de (voormalige) gemeenten die opgegaan zijn in de huidige gemeenten Geldermalsen, Neerijnen, Buren, Culemborg, Tiel en Neder-Betuwe in het Gelders rivierengebied ontsloten. Uw hulp is hard nodig om onderzoek in deze registers eenvoudig via Internet mogelijk te maken. Bij het indexeren noteert u de naam, geboortedatum of leeftijd van de persoon, het bladnummer en eventueel een opmerking.

Wat zijn bevolkingsregisters?

Bevolkingsregisters bevatten de gemeentelijke administratie met persoons- en verblijfsgegevens van de inwoners.

Eind achttiende eeuw, begin negentiende eeuw groeide de behoefte van overheden om inzicht te krijgen in de bevolking. Incidenteel werden er lijsten van 'ingezetenen' opgesteld om bijvoorbeeld een belasting te kunnen heffen of een verkiezing te kunnen organiseren. In de Bataafs-Franse tijd (1795-1913) werden de eerste volkstellingen gehouden. De daarvan aangelegde registraties werden echter niet bijgewerkt, waardoor de gegevens in de registers al snel niet meer actueel waren. Bevolkingsregisters voorzagen hier wel in.

In Gelderland bepaalde het reglement voor het bestuur voor steden uit 1824 en van 'gemeenten ten platten lande' uit 1825 dat gemeenten een actuele registratie moesten gaan bijhouden van 'ingezetenen'. Vanaf die tijd zijn er registers bewaard, waarin niet alleen een momentopname werd vastgelegd zo als bij de volkstelling, maar waarin ook de veranderingen werden genoteerd. Voor het bijhouden werden soms wel de registers gebruikt die men ook hanteerde voor de volkstellingen van 1829 en 1839.

Bij Koninklijk Besluit van 22 december 1849 werd bepaald dat het aanleggen van een bevolkingsregister, aansluitend op de volkstelling van dat jaar, door gemeenten in heel Nederland vanaf 1850 verplicht was. Welke gegevens moesten worden vastgelegd werd ook landelijk bepaald. Sindsdien werden de registers veelal bijgehouden voor een periode tussen twee volkstellingen. Bij de tienjaarlijkse volkstelling werd dan een nieuw register aangelegd. Naast de bevolkingsregisters was het mogelijk om aparte registers voor dienstboden en landarbeiders, schippers en gestichten op te stellen.

Wat staat er in de bevolkingsregisters genoteerd?

Bevolkingsregisters zijn ingedeeld in kolommen. In elke kolom werd een bepaald gegeven genoteerd. Voor het overgrote deel bevatten de registers achtereenvolgens de volgende gegevens: volgnummer van inschrijving, datum van vestiging, familienaam, voornamen, geslacht, gezinssituatie, geboortedatum, geboorteplaats, burgerlijke staat, kerkgenootschap, beroep, adres, vorige woonplaats bijvestiging, nieuwe woonplaats bij vertrek, datum overlijden, opmerkingen.

Inschrijving van Marie Johanna Dresselhuijs (artiestennaam Mary Dresselhuys) in het bevolkingsregister van Tiel 1898-1911 (deel 60, pag. 246), met een uitsnede en een foto van de actrice bij de onthulling van haar beeld in De Agnietenhof in Tiel 1977

Veelal werden per wijk binnen een gemeente registers aangelegd. Het bevolkingsregister was in de negentiende eeuw meestal op adresvolgorde opgezet. Latere bevolkingsregisters zijn soms opgezet op gezin, soms op losse kaarten. Men spreekt dan ook wel van 'gezinskaarten'. Gezinskaarten maken echter gewoon deel uit van de gemeentelijke bevolkingsadministratie.

In de registers is voor elk wooneenheid (huis, etage, kamer) één blad, met twee tegenover elkaar liggende bladzijden, beschikbaar. Op de linker bladzijde staan de namen van de hoofdbewoner, vervolgens van zijn of haar gezinsleden, inwonend huispersoneel, eventuele inwonende familieleden en andere bewoners.

Een huisnummer kan meerdere pagina’s beslaan in een register. Een huisnummer dat meerdere pagina’s omvat betekent meestal dat het huis meerdere wooneenheden bevatte. Welke wooneenheid dat binnen die woning was staat slechts zelden vermeld: het kan hier om een verdieping, voor- of achterkamers, een kelder etc. gaan. Soms werd gebruik gemaakt van vervolgbladen omdat de bladzijde vol was. De mensen die op een bepaalde bladzijde staan hebben dus allen die ene wooneenheid binnen die woning bewoond. Vaak niet helemaal gelijktijdig. Aan de aankomst- en vertrekdata kan men zien wanneer een persoon of gezin weer vertrok naar een ander adres en de nieuwe bewoners hun intrede deden. Als iemand stond ingeschreven op een bepaald adres en ging verhuizen, dan werd de naam doorgehaald in het oude deel en opnieuw ingeschreven in een ander deel (lees: op een ander adres).

Wat levert het u op?

Voor elke ingevoerde pagina verdient u drie punten. Is uw invoer gecontroleerd en goed bevonden, dan komen daar nog drie extra punten bij. Een als onbruikbaar aangemerkte scan levert u een punt op. Wanneer u een aantal punten heeft verzameld, kunt u een kortingscoupon aanmaken waarmee u verschillende producten bij het Regionaal Archief Rivierenland kunt aanschaffen of met korting kunt bemachtigen: lijst besteding punten