Mejufvrouw Dr. Johanna Maria Antonia Hoeflake (1885-1960)
Laatst bijgewerkt op:
“Weer een bijzonder vrouw?!", meldt yvonnelmc bij deze akte.
"Dr. Johanna Maria Antonia Hoeflake, volgens google scheikundige, misschien is over haar ook wel iets te vinden?”.
Royement, 19 mei 1930 – RAR 3182-2018-Ammerzoden, NL-TlRAR_03182-02018_0008, akte 7969
Royement ”Maria Elizabeth Hester Hoeflake echtgenoote van Willem de Bas, beiden te ’s Hertogenbosch en Dr. Johanna Maria Antonia Hoeflake Delft x Evert Jan van Ballegooijen te Hurwenen”.
Johanna Maria Antonia Hoeflake (1885-1960) in het gezelschap van mede-chemici, 1948
Johanna Maria Antonia Hoeflake wordt geboren op 20 januari 1885 te Ammerzoden.
Maria Elizabeth Hester Hoeflake – uit de akte – is overigens haar oudere zus (1877). Ook heeft ze een broer, Nicolaas Antonie (1887).
Allen zijn kinderen van notaris Antonie Hoeflake te Ammerzoden, getrouwd met de dochter van voormalig notaris te Ammerzoden van der Pant.
Geboorte Johanna Maria Antonia, 20 januari 1885, Ammerzoden – RAR 3151-761 Geboorte 1885
Portretfoto Antonie Hoeflake notaris van 1875-1911, 1915 – RAR 3500-4-623 Collectie Bommelerwaard
Johanna Hoeflake groeit op in ‘Villa Bestenhof’ aan de Haarstraat te Ammerzoden, waar haar vader tevens kantoor heeft.
Haar zus Maria Hoeflake, die 8 jaar ouder is, gaat studeren in ’s Hertogenbosch en verblijft aansluitend vanaf 1893 in Beverwijk en Amsterdam. In 1917 trouwt ze met Willem de Bas – tevens genoemd in de akte.
‘Villa Bestenhof’, woonhuis tevens kantoor van notaris Antonie Hoeflake – RAR 3500-4-626 Collectie Bommelerwaard
Johanna Maria Antonia Hoeflake gaat ook studeren.
Van 1905 tot 1911 en van 1913 tot 1917 verblijft ze in Amsterdam – ingeschreven in het bevolkingsregister als 'studente'.
Ze zal studeren aan de Universiteit van Amsterdam.
Twee inschrijvingen bevolkingsregister Amsterdam – Stadsarchief Amsterdam 5416-172, deel 172, overgenomen delen, 1930, pagina links en rechts
Johanna Hoeflake is niet de eerste studente aan de Universiteit van Amsterdam.
"In Nederland meldden zich in de jaren zeventig de eerste vrouwen [1871, Aletta Jacobs, Universiteit van Groningen, red.]; in Amsterdam in 1876. Hun aantal nam maar heel geleidelijk toe: van 1876 tot en met 1900 werden daar 115 studentes ingeschreven.", schrijft A.H. Huussen in het boek ‘De eerste vrouwelijke studenten aan de universiteit van Amsterdam 1876-1900’, 2022.
De eerste studente aan de Vrije Universiteit Amsterdam begint haar studie, net als Johanna Hoeflake, overigens ook in 1905.
Johanna Hoeflake woont in bij diverse families in het centrum van Amsterdam.
Bij de familie Rotgans aan de Keizersgracht 780 woont ze samen met een studiegenoot, een tutor; hun dochter studeert ook chemie en promoveert in 1905 – het jaar dat Johanna haar studie begint.
Publicatie Chemisch Weekblad met ‘candidaat-leden voor de Nederlandsche Chemische Vereniging, 17 december 1910
In 1915 promoveert Johanna Hoeflake in de Chemie bij professor A.F. Holleman te Amsterdam en blijft tenminste tot 1917 met hem samenwerken.
Ze publiceert tenminste zeven belangrijke onderzoeken – internationaal – tussen 1915 en 1926.
Inschrijving bevolkingsregister Den Haag – Haags Gemeentearchief 354-01-736, 1913, Haags Bevolkingsregister (gezinskaarten)
Na haar studie te Amsterdam woont ze van 10 oktober 1917 tot 6 juli 1918 in Den Haag.
Van begin november 1918 tot medio december 1918 is ze kort terug in Ammerzoden.
Dan, in 1929, overlijdt haar vader, notaris Antonie Hoeflake.
Overlijden Antonie Hoeflake, Nieuwe Rotterdamsche Courant, 26 januari 1929 – Delpher
Zowel in het overlijdensbericht voor haar vader Antonie Hoeflake in 1929 als in de akte opgemaakt in 1930 wordt Delft vermeld als woonplaats.
Vervolgens vinden we Johanna Maria Antonia Hoeflake terug als lid van de ‘Nederlandsche Vereeniging van Vrouwen met Academische Opleiding’, de V.V.A.O., in het jaarverslag over 1936.
J.M.A. Hoeflake als lid van de Nederlandsche Vereeniging van Vrouwen met Academische Opleiding (V.V.A.O.), 'Meededelingen' met jaarverslag 1936, 1937
De vereniging kent begin 1937 800 leden en tegenwoordig – want de vereniging bestaat nog steeds – zijn 4000 leden aangesloten.
In het bulletin wordt het jaarverslag van de vereniging besproken over het jaar 1936; een jaar vol belangrijke gebeurtenissen en veel bekende namen.
“19 December werd er een algemeene vergadering gehouden in aanwezigheid van Mevr. Dr. Maria Montessori, die na afloop van den maaltijd een boeiende toespraak tot ons hield, over ‘De sociale beteekenis van de opvoeding’.
“De belangrijkste gebeurtenis van dit jaar is de uitgave van de geschriften van Clara Meijer-Wichmann met betrekking tot het vrouwenvraagstuk en de vrouwenbeweging, voorafgegaan door een inleiding van Henriette Roland Holst-van der Schalk, onder den titel ‘Vrouw en Maatschappij’.”
“De werkzaamheid van de V.V.A.O. was verder gericht op het geven van voorlichting bij de keuze van studie en beroep. Bijeenkomsten, waarin ten behoeve van de meisjes uit de hoogste klassen van gymnasia, lycea en H.B.Scholen over academische en niet-academische beroepen gesproken werd.”
“Tot algemeen bestuurslid van ‘den Nationale Vrouwen Raad’ namens onze vereeniging is gekozen Mr. N. S. C. Tendeloo.” Ze is op dat moment tevens bestuurslid van de vereniging.
Corry Tendeloo is advocate en docente. Ze strijdt haar leven lang voor vrouwenrechten.
In 1945 – bijna 10 jaar na het optreden voor de V.V.A.O.– zal ze toetreden als lid van de Tweede Kamer. De ‘motie-Tendeloo’ van 1955 had tot doel de handelingsonbekwaamheid van vrouwen en het ontslag van gehuwde vrouwen uit overheidsdienst af te schaffen, hetgeen een jaar later lukte. Ze overlijdt in datzelfde jaar, in 1956, 58 jaar oud.
Verder verschijnt “het rapport ‘De Toekomst van de Academisch gegradueerden’”, waarover wordt gemeld: “en het is een verheugend verschijnsel, dat daarin tusschen de beide sexen geen verschil is gemaakt.”.
Samenwerking tussen de vereniging en andere organisatie bestaat “in de eerste plaats met het ‘Internationaal Archief voor de Vrouwenbeweging’, dat in december 1935 werd opgericht. Aan deze nieuwe stichting zijn overgedragen de gelden eertijds bijeengebracht door het ‘Comité ter Eering van de nagedachtenis van Dr. Aletta Jacobs’ [eerste studente aan een universiteit].” en met “Het ‘Comité tot verdediging van de Vrijheid van Arbeid voor de Vrouw’, die een bijeenkomst belegde in verband met het wetsontwerp Slingenberg [arbeidspositie van vrouwen, red.]”.
Van “de ‘Vereeniging voor Vrouwenbelangen en Gelijk Staatsburgerschap’, werd een conferentie bezocht, waarbij de ‘Wereldbond voor Vrouwenkiesrecht en Gelijk Staatsburgerschap’ aanwezig was.”
Ook besloot de vereniging “toe te treden tot het ‘Comité voor eene gemeenschappelijke Actie tot Hervorming onzer Huwelijkswetgeving’.” en “aan het Bestuur werd een verzoek gericht om tezamen met eenige andere vrouwenvereenigingen een Stichting in het leven te roepen, die ten doel zou hebben betere woningtoestanden te verkrijgen voor alleenstaande en werkende vrouwen.”
Johanna Hoeflake is op dat moment 52 jaar oud en één van de weinige vrouwen binnen haar vakgebied.
De onderstaande foto gemaakt in 1948 – Johanna is dan 63 jaar oud – illustreert de verhouding met haar mannelijke vakgenoten, allen betrokken bij het werk van professor A.F. Holleman.
Ter gelegenheid van zijn 89e verjaardag ontving professor A.F. Holleman zijn leerlingen, vrienden en collega’s thuis in Bloemendaal, 1948 – ‘De geschiedenis van de scheikunde in Nederland 3’, E. Homburg en L. Palm, Delft University, 2004
Op de voorste rij, van links naar rechts (met jaar van promotie bij Holleman): A.F.H. Lobry van Troostenburg de Bruyn (1915), mevr. J.W. van Iterson-Rotgans, C.H. Sluiter (1905), G.L. Voerman (1903), J. Böeseken (1897), Holleman, mej. J.M.A. Hoeflake (1915), J. Alingh Prins, G. van Iterson jr., B.R. de Bruyn.
Direct achter Holleman staat J. Kalff (1924), met links Wibaut (1912), en rechts KNCV-secretaris T. van der Linden (1910).
Ook in het jaarboek 1958-1959 van ‘de Koninklijke Maatschappij voor Natuurkunde Diligentia’ te Den Haag komt Johanna Hoeflake – inmiddels 73 jaar oud – voor als lid.
Het aantal vrouwen is overigens aanmerkelijk gegroeid.
Bron: natuurwetenschappen-diligentia.nl
Diligentia, Jaarboek 1958-1959 – Bron: natuurwetenschappen-diligentia.nl
Ze woont volgens de inschrijving in 1959 aan de Riouwstraat 85 in Den Haag.
Op 8 november 1960 overlijdt ze in Den Haag – gepensioneerd en ongehuwd.
Woonadres Johanna Hoeflake, Riouwstraat 85 te Den Haag, 2023
Overlijden Johanna Maria Antonia Hoeflake, 8 november 1960 te Den Haag – Haags Gemeentearchief 0335-01.1792 Nadere toegang op het overlijdensregister van de gemeente 's-Gravenhage
