Brief van Guillaume de Nassau
Laatst bijgewerkt op:
Yvonnelmc merkt op:
"Spannend, in akte 4528 een brief van Guill. de Nassau, wat zou daar nou instaan?"
De akte opgemaakt te Culemborg in 1876 roept inderdaad vragen op.
Wat is de waarde, de betekenis van die brief uit 1562, die op dat moment al bijna 300 jaar oud is, voor de heer Werdmuller von Elgg?
En welke Guillaume – Willem – schrijft zulke waardevolle brieven?
Copie Collationé, 19 oktober 1876 – 1516-9117-Culemborg, NL-TlRAR_1516-09117_0031
Copie Collationé
Uitgeleverd ten verzoeke van Paul Alexander Conrad Heinrich Theodor Albert Werdmuller von Elgg wonende te Culenborg van eene brief van Guill. de Nassau de dato 9 marty 1562. Welk stuk behoorlijk is geregistreerd en voor zegel geviseerd.
De persoon die de akte laat opmaken in Culemborg is Paul Alexander Conrad Heinrich Theodor Albert Werdmüller von Elgg (1838-1892).
Hij was burgemeester van Culemborg van 1872 tot 1880.
Hij begint zijn carrière in Oost-Indië. Na zijn eervol ontslag als 1e luitenant van het Oost-Indische leger in 1865 is hij allereerst burgemeester van Zandvoort (1866-1869).
Twee jaar later, in 1872, wordt hij burgemeester van Culemborg en blijft aan voor twee termijnen tot 1880. Dit is tevens de periode waarin de akte, het Copie Collationnée, is opgemaakt.
Aannemelijk gebruikt hij de gewaarmerkte kopie van de genoemde brief als bewijsstuk in zijn functie als functionaris van de stad Culemborg.
Na beëindiging van zijn functie als burgemeester vestigt hij zich overigens weer in Oost-Indië, waar hij wordt benoemd tot kapitein-titulair (1890). Hij overlijdt twee jaar later op zee, varend van Batavia naar Nederland.
P.A.C.H.Th.A. Werdmüller von Elgg, 1860 – Burgemeester Culemborg 1872-1880
Guillaume de Nassau
Brief uit het huisarchief Ammersoyen – RAR 3500 Collectie foto's, dia's en negatieven betreffende de Bommelerwaard 4-1393
Het Copie Collationnée heeft betrekking op een brief van Guillaume de Nassau “der dato 9 martij 1562”.
Guillaume de Nassau – volwassen in het jaar 1562 – is met zekerheid Willem van Nassau, Prins van Oranje ofwel Willem van Oranje, Graaf van Nassau, ook wel bekend als Willem de Zwijger.
In werkelijkheid had hij een nog breder scala aan titels.
Willem van Oranje werd geboren op 24 april 1533 in Dillenburg en stierf op het Prinsenhof in Delft op 10 juli 1584, vermoord door Balthazar Gérard, 51 jaar oud.
Zijn officiële titels waren:
Willem I, Prins van Oranje, Graaf van Nassau, Katzelnbogen, Vianden, Dietz, Buren, Lingen en Leerdam, Markies van Veere en Bergen op Zoom, Burggraaf van Antwerpen, Baron van Breda, IJsselstein, Diest en Cuyck.
Vanaf 1559 was hij tevens stadhouder van Holland, Zeeland en Utrecht.
Leuk detail. Koning Willem Alexander draagt door overerfing dezelfde titels als Willem van Oranje.
Aangezien we de inhoud van de in de akte genoemde brief waarschijnlijk nooit zullen kunnen achterhalen, is wel een beeld te vormen van wat Willem van Oranje verbond aan Culemborg.
Willem van Oranje (1533-1584) en Culemborg
Willem wordt in 1533 geboren als Wilhelm II van Nassau-Dillenburg als zoon van Wilhelm I - Willem de Rijke - en Juliana van Stolberg.
Als hij in 1544 het prinsdom Orange in Frankrijk erft van zijn neef noemt hij zich Wilhelm d’Orange.
Willem van Oranje zou overigens zijn prinsdom nooit met eigen ogen zien.
Voorwaarde voor acceptatie van de erfenis is dat Willem zijn opvoeding zal krijgen aan het hof van Maria van Hongarije in Brussel onder verantwoordelijkheid van Karel V. Zo geschiedde.
%201555%20Anna%20van%20Egmond%20(1533-1558)%20gravin%20van%20Buren%201550_0.png)
Guillaume de Nassau – Willem van Oranje (1533-1584), 1555
Willem trouwde viermaal.
In 1551 trouwt hij voor de eerste maal - 18 jaar oud - met Anna van Buren, ook wel Anna van Egmond.
Anna was gravin van Buren, Lingen en Leerdam, vrouwe van IJsselstein, Borssele, Grave, Cranendonck, Eindhoven, Jaarsveld, Kortgene, Sint-Maartensdijk en Odijk.
Met het huwelijk werd Willem graaf en heer van de gebieden, maar kon geen aanspraak maken op de eigendommen.
%20gravin%20van%20Buren,%201550.png)
Anna van Egmond (1533-1558), gravin van Buren, 1550
Na overlijden van Anna in 1558 erft hun minderjarige zoon, Philips Willem, het graafschap Buren.
Philips Willem is echter pas 3 jaar oud en Willem neemt als zijn voogd zijn taak als graaf van Buren waar.
Culemborg is op dat moment ook een graafschap onder regering van graaf Floris van Pallandt.
Op een kaart uit die periode zijn te zien:
1. Heerlijkheid Hagestein, heer Willem I van Oranje.
2. Land van Vianen, heer Hendrik van Brederode.
3. Graafschap Culemborg, graaf Floris van Pallandt.
4. Land van Arkel.
5. Graafschap Leerdam, graaf Willem I van Oranje.
6. Ampt Beesd,
7. Rhenoy, hertog van Gelre.
8. Abdij Mariënwaerdt, abt Petrus van Zuyren.
9. Graafschap Buren, graaf Willem I van Oranje.
10. Baronie van Acquoy, baron Willem I van Oranje.
11. Stad Asperen, baron Wessel van den Boetselaer.
Hertogen, Graven, Baronnen en Heren rond de Baronie van Acquoy, ca. 1555 – Bron: hkwb.nl
Topografisch gezien grensden de gebieden Culemborg en Buren aan elkaar.
Bestuurlijk hebben ze om die reden direct met elkaar te maken gehad aangaande allerhande aangelegenheden in beheer en regering van de gebieden.
Een mooi voorbeeld hiervan is de zaak over de Nieuwe Brug, opgetekend door Bert Blommers.
Culemborg [Kuilenburg], Buren [Buuren] en de Nieuwe Brug – Bron: Topotijdreis.nl
De Nieuwe Brug ligt op de grens van Beusichem, Buurmalsen en Culemborg.
"In 1562 komen Willem van Oranje, dan graaf van Buren, en de Culemborgse graaf Floris van Pallandt eraan te pas om de twisten bij te leggen, die in de voorgaande jaren tussen de Culemborgse en Beusichemse naburen waren gerezen.
Begin van dat jaar [1562] waren de Beusichemmers namelijk onder leiding van hun schout ‘mit roeren ende andere verscheyde geweren gewaepent’ en ‘ooc mit bylen, hameren ende andere instrumenten’ bij de Nieuwe Brug te hoop gelopen, waarna zij deze brug hadden afgeworpen en vernield.
Hoe de brug er uitgezien heeft, weten we niet. Er is sprake van ‘zekeren boom […] daer men te peerde ende te voete over mocht passeren’.
Nadat het stadsbestuur zich hierover uitgebreid bij de graaf van Buren beklaagd had, gaf deze op 25 augustus van dat jaar toestemming een nieuwe brug te maken.
Die moest veertien voeten breed worden. Op de brug wordt ook een slagboom geplaatst. Er wordt een ‘huysken’ bij gebouwd, ‘omme daer in een goet man te laeten wonen’, die de boom zal bedienen.
De eerste kosten van de ‘brugge mitten slagboom ende huysken’ zouden, zo werd afgesproken, door de inwoners van beide graafschappen worden opgebracht; het verdere onderhoud kwam daarna ‘ten eeuwigen dagen’ op kosten van het Culemborgse stadsbestuur."
Bron: culemborgzoalshetwas.nl/nieuwebrug, Bert Blommers, Extra Nieuws, 24 mei 2000
Het is aannemelijk één van de vele zaken, waarover correspondentie is gevoerd.
Mogelijk is een overeenkomst over de verdeling van kosten 'ten eeuwigen dagen' aanleiding geweest een brief hierover na 300 jaar te laten waarborgen.
