Minister van Koloniën Thomas Bastiaan Pleijte en de Tielse Moses Samuel van Duijl (1889-1943) in Indië

 

yvonnelmc merkt op: "Thomas Bastiaan Pleijte, minister (van Koloniën in het kabinet Cort van der Linden)".

 

Schuldbekentenis, Tiel, 7 december 1914 – RAR 9-9160-Tiel, NL-TlRAR_0009-09160_0012, akte 14352

 

Schuldbekentenis “door Moses Samuel van Duijl te Tiel ten behoeven de Staat der Nederlanden aangenomen door Willem Schmitz te Tiel voor Mr. Thomas Bastiaan Pleijte minister te ’s Hage”.

 

 

Van 1913 tot 1918 is Mr. Thomas Bastiaan Pleijte (1864-1926) minister van Koloniën, in een tijd dat Suriname en Indië nog tot ‘de Staat der Nederlanden’ worden gerekend.

Indië is hem niet vreemd. Van 1892 tot 1908 is hij werkzaam als advocaat in Indië en spreekt Maleis en Javaans.

In 1913 wordt hij – om een lange formatieperiode af te ronden – benaderd om een ministerspost te bekleden in het kabinet van Cort van der Linden.

 

 

Kabinet Cort van der Linden 1913-1918 met rechts Minister van Koloniën Thomas Bastiaan Pleijte

 

 

De originele akte toont het gehele verhaal.

Hoofdpersoon is de Tielse Moses Samuel van Duijl (1889-1943).

 

Akte van schuldbekentenis, Tiel, 7 december 1914 - RAR 0009-1547, akte 14352

 

Mozes Samuel van Duijl is handelscorrespondent, een oude term voor een vertegenwoordiger van een handelsonderneming.

 

Kort voor het opmaken van de akte – zo staat beschreven – is hij door de Minister van Koloniën ter beschikking gesteld van de Gouverneur-Generaal van Nederlands-Indië, die hem zal benoemen tot adjunct-administrateur bij de Gouvernements-Pandhuisdienst.

 

Detail Akte van schuldbekentenis, Tiel, 7 december 1914 - RAR 0009-1547, akte 14352

 

 

Mozes Samuel van Duijl is 25 jaar oud, zoon van een koopman, en heeft zijn militaire opleiding te Amersfoort afgerond.

Hij gaat werken voor Gouverneur-Generaal Alexander Willem Frederik Idenburg, de hoogste bestuurder van de kolonie Nederlands Indië onder gezag van de Minister van Koloniën Thomas Bastiaan Pleijte.

 

Hoofdbureau van de Pandhuisdienst, Java, 1900-1937 – Collectie Tropenmuseum - Wikipedia

 

De Gouvernements-Pandhuisdienst is de overheidsorganisatie van pandjeshuizen, waar de staat een lening verleent tegen onderpanden.

Deze organisatie werd in het leven geroepen om de binnenlandse economie te bevorderen. De waarde van niet-teruggevorderde onderpanden vloeide in de staatskas, wat overigens ook een lucratieve opbrengst leverde.

 

 

Detail Akte van schuldbekentenis, Tiel, 7 december 1914 - RAR 0009-1547, akte 14352

 

 

In de akte wordt opgenomen dat de uitrustingskosten en de kosten voor de overtocht per stoomschip naar Indië worden vergoed aan Mozes Samuel van Duijl.

 

De Minister van Koloniën stelt als voorwaarde dat Mozes Samuel van Duijl tenminste 5 jaar in dienst blijft. Wordt hij vanwege eigen toedoen ontslagen uit zijn functie in Nederlands-Indië, zal de vergoeding vervallen.

 

Het akkoord met deze voorwaarde omvat de schuldbekentenis aan de Minister, die wordt overhandigd door notarisklerk Willem Schmitz, namens een persoonlijke volmacht afgegeven door Minister van Koloniën Thomas Bastiaan Pleijte.

 

Bijlage bij Akte van schuldbekentenis, Tiel, 7 december 1914 - RAR 0009-1547, akte 14352 

 

 

Op 12 december 1914 – vijf dagen na opmaak van de akte – vertrekt Moses Samuel van Duijl met stoomschip Goentoer vanuit Rotterdam naar Nederlands-Indië.

Passagierslijst S.S. Goentoer, 12 december 1914 – Delpher , Foto: Koninklijke Rotterdam Lloyd

 

 

Hoe lang Moses Samuel van Duijl precies in Indië is gebleven, is (nog) niet te achterhalen.

Hij keert in ieder geval terug naar Nederland en lijkt ongehuwd gebleven.

 

Wanneer hij 53 jaar oud is, verblijft hij in de Joods-psychiatrische inrichting het Apeldoornsche Bosch.

Tijdens de oorlog worden alle patiënten en personeel vanuit deze inrichting gedeporteerd.

 

Moses Samuel van Duijl behoort tot de groep die eind januari 1943 wordt gedeporteerd naar concentratiekamp Auswitz.

Naar aangenomen wordt, worden alle patienten en personeel van deze groep een dag na aankomst omgebracht.

 

 

Prentbriefkaart met luchtfoto van het hoofdgebouw van het Apeldoornsche Bosch, 1930 - Collectie Joods Museum F001678

 

Overlijdensakte Mozes Samuel van Duijl, overleden 25 januari 1943, Auswitsch-Birkenau – Gelders Archief 0207A_17578 Tiel, Overlijdensregister 1956