Firma Heuff Cellendonk te Kerk-Avezaath, leverancier van luxe paarden met wereldbekendheid
Laatst bijgewerkt op:
In 1919 wordt te Tiel een akte van gunning vanuit een nalatenschap opgemaakt.
Helly 54 valt de akte op en vraagt zich af wat precies geschreven staat achter Heuff.
Het betreft de firma Heuff Cellendonk in Kerk-Avezaath van de welbekende familie Heuff.
De familie Heuff is tot in de vijftiende eeuw terug te vinden in en rond de plaatsen Zoelen, Kapel-Avezaath en Kerk-Avezaath en kent veel bekende telgen, waaronder burgemeesters, leden van (polder)besturen, schrijvers en ondernemers.
Het familiebedrijf Heuff Cellendonk in de akte blinkt generatieslang uit in de paardenfokkerij- en handel, waarmee zij vanuit het kleine dorp Kerk-Avezaath bekendheid kregen over de hele wereld.
Gunning uit nalatenschap aan Firma Heuff Cellendonk te Kerk-Avezaath e.a.,Tiel, 4 juli 1919 – RAR 9-9227-Tiel, NL-TlRAR_0009-09227_0011, akte 2681
Uit een publicatie in de Staatscourant in 1919 valt op te maken dat het hier de vof Heuff Cellendonk betreft.
Bij publicatie van de oprichting worden alle vennoten vermeld.
Publicatie oprichting vof Heuff Cellendonk, Staatscourant, 27 februari 1919 – Delpher
Gijsbert (1880-1945), Pieter Gijsbert (1883-1969) en Marius (1882-1966) zijn allen zonen van Albartus Adriaan Heuff (van) Cellendonk (1862-1932), de grondlegger van het bedrijf. Hij richt firma Heuff Cellendonk als fokker en handelaar in luxe paarden te Kerk-Avezaath.
De handel in stamboekpaarden verschaft de firma wereldwijde faam én de titel van koninklijke hofleverancier. Heuff Cellendonk heeft dan ook klanten van keuterboer tot koning en keizer.
De familieleden noemen zich overigens allen Heuff van Cellendonk.
Hun vader en grootvader, Gijsbert Heuff van Cellendonk (1837-1895), neemt als eerste de naam aan van de hofstede ‘Huize Cellendonk’ te Kerk-Avezaath waar hij woont om zich te onderscheiden van de talrijke familieleden Heuff, die in veel gevallen dezelfde voornaam dragen.
Huize Cellendonk ligt aan de Dorpsstraat van Kerk-Avezaath. Na vertrek van de familie Heuff heeft het lang leeggestaan tot het in 1964 wordt verbouwd tot gemeentehuis.
Huize Cellendonk, gemeentehuis van Zoelen (1964-1978) – RAR 0690-4174 Fotocollectie Buren, met rechts: Huize Cellendonk anno 2022 – Google
Grootvader Gijsbert Heuff Cellendonk heeft op Cellendonk overigens een boerenbedrijf met akkerbouw en enig vee. Rondom het huis liggen stallen en percelen akkergrond.
"Het gevoel voor de handel in paarden heeft hij [zijn zoon, Albartus Adriaan Heuff, red.] van zijn vader Gijsbert, die in 1886 een gouden medaille kreeg voor twee bruine paarden op de landbouwtentoonstelling in Zwolle en dat span ter plaatse verkocht voor ƒ 1.850,-, een bedrag waarvoor je in die tijd nog een boerderij kocht.", vermeldt Stichting Hippomobiel Erfgoed in een artikel over Heuff Cellendonk.
Gijsbert Heuff Cellendonk is, naast akkerbouwer en paardenhandelaar, tevens bestuurslid van het Gelderse paardenstamboek.
Ook is hij – in lijn met familieleden die hem voorgingen – lid van het polderbestuur Neder-Betuwe.
Kerk-Avezaath, "Cellendonk", circa 1900 – RAR 1392-507 Prentbriefkaartencollectie
Zijn zoon Albartus Adriaan van Heuff Cellendonk (1862-1932) blijft op de boerderij, Huize Cellendonk, tot na zijn huwelijk met Neletta Wilhelmina Heuff en samen met zijn gezin en zijn moeder.
Vanuit Huize Cellendonk krijgt de firma Heuff Cellendonk steeds meer succes in binnen- en buitenland.
Zo komen regelmatig paarden vanuit Duitsland en Engeland naar Kerk-Avezaath om doorverkocht te worden.
Ook treedt Albartus Adriaan met zijn kennis van zaken op als intermediair voor stallen uit de regio voor internationale kopers, zoals vanuit Engeland in 1899.
Advertentie voor paarden van Heuff Cellendonk, Het nieuws van den dag, 17 augustus 1895 – Delpher
Heuff Cellendonk als intermediair voor paardenhandelaar uit Londen, De Maasbode, 10 november 1899 – Delpher
Rond 1906 betrekt de familie Villa Juliana, ook aan de Dorpsstraat in Kerk-Avezaath gelegen en schuin tegenover Huize Cellendonk.
Op het perceel land achter Villa Juliana bouwt Albartus Adriaan Heuff stallen, speciaal ingericht voor luxe Geldersche paarden voor de handel en naar ‘Engelsch model’.
Huize Cellendonk (rechts) en Villa Juliana met stallen (links), Dorpsstraat te Kerk-Avezaath
Villa Juliana, Kerk-Avezaath, z.j. – RAR 1392-503 Prentbriefkaartencollectie
Op de foto Villa Juliana aan de Dorpsstraat in Kerk-Avezaath met stallen, gebouwd in 1906 en kort daarna bewoond door Albartus Adriaan Heuff Cellendonk en zijn gezin.
Vooraanzicht van de moderne stallen van ‘Handel in luxe paarden’ van Heuff Cellendonk in Avezaath, 1911 – Bron: Het Geheugen/ Delpher
Zijaanzicht van de stallen van ‘Handel in luxe paarden’ van Heuff Cellendonk in Avezaath, 1911 – Bron: Het Geheugen/ Delpher
Briefhoofd van brief van A.A. Heuff van Cellendonk aan het gemeentebestuur van Zoelen, 1912 – RAR 0700-191 Archief van het gemeentebestuur van Zoelen, 1811-1945
Het briefhoofd van het briefpapier dat de firma Heuff Cellendonk in 1912 gebruikt, is voorzien van de belangrijkste onderscheidingen.
De foto toont het paard dat in 1911 de kampioensprijs won op het concours-hippique in ’s Gravenhage.
Het blijkt niet de enige kampioen op dit concours-hippique.
Jaarlijks drie-daags concours-Hippique op Houtrust te ’s Gravenhage, waar de tweespan van Heuff Cellendonk de 1e prijs bemachtigt, 1915 – Delpher
De inrichting van de stallen van Heuff Cellendonk blijkt een internationaal voorbeeld tijdens een rondgang van Franse landbouwers.
In 1910 brengen zij een bezoek aan de boomgaarden van baron Mackay, ‘de modelboerderij Thedingswaard’ én de stallen van Heuff Cellendonk.
Bezoek van delegatie Franse landbouwers, Algemeen Handelsblad, 1 oktober 1910 – Delpher
Al snel wordt het bedrijf opgemerkt door ‘het Koninklijk Staldepartement’.
De firma Heuff Cellendonk mag luxe paarden leveren aan het Koninklijk Huis.
Levering van paarden door Heuff Cellendonk aan de Koninklijke Stallen, Apeldoornsche Courant, 5 november 1910 – Delpher
Nota ontvangen door Heuff Cellendonk van het Koninklijk Staldepartement – Bron: Koninklijk Huis Archieven
Als Hare Majesteit de Koningin Wilhelmina in 1911 de zogenoemde manoeuvres – militaire oefeningen – bezoekt in de regio Rivierenland, vindt zij met haar gevolg intrek in Villa Juliana bij de familie Heuff.
Bezoek H.M. de Koningin aan de manoeuvres en verblijf bij de familie Heuff Cellendonk, De Standaard, 26 augustus 1911 – Delpher
(rechts) Uitsnede van foto van H.M. de Koningin Wilhelmina, 1911 – Het Geheugen/ Delpher
De villa en omgeving worden voor de gelegenheid uitgebreid voorbereid op het verblijf van de koningin.
Gaten in de zandwegen worden opgevuld en op de rijroute worden alle wegen bespoten met water tegen stuiven, de vlag gaat uit en Villa Juliana wordt helemaal uitgeruimd.
Alle huisraad van de familie Heuff wordt elders opgeslagen om ruimte te maken in de villa voor de koningin, Prins Hendrik en prinses Juliana.
Verslag van verblijf van H.M. de Koningin Wilhelmina in Kerk-Avezaath, De nieuwe courant, 28 augustus 1911 – Delpher
Legeroefening 22-26 september 1911, Villa Juliana - RAR 0690-3741 Fotocollectie Buren
Kort na het bezoek van de Koninklijke familie aan Kerk-Avezaath verschijnt het volgende bericht.
De stallen van Heuff Cellendonk worden benoemd tot hofleverancier van Hare Majesteit.
Via het Koninklijk Huis komt de firma Heuff Cellendonk in contact met het Engelse koningshuis en levert deze koninklijke koper tevens paarden.
Heuff Cellendonk benoemd tot Hofleverancier, De courant, 27 september 1911
Levering van paarden aan het Z.M. de Koning van Engeland, Het Nieuws van den Dag, 6 april 1912 – Delpher
In de daaropvolgende jaren floreren de paardenhandel én het bedrijf, met name onder invloed van de internationale handel.
De handel met Engeland is groot, waarbij de firma Heuff Cellendonk de belangrijkste handelaar vanuit Nederland is.
Florerende internationale handel, Arnhemsche courant, 17 november 1913 – Delpher
Het Nieuws van den Dag, 22 april 1914 – Delpher
Als gevolg van de Eerste Wereldoorlog neemt vraag vanuit Duitsland ongekende proporties aan.
De firma Heuff Cellendonk betrekt paarden uit de wijde omgeving om te kunnen leveren.
Provinciale Geldersche en Nijmeegsche courant, 2 september 1915 – Delpher
Provinciale Noordbrabantsche en 's Hertogenbossche courant, 16 mei 1916 – Delpher
Rotterdamsch Nieuwsblad, 20 juni 1916 – Delpher
Arnhemsche Courant, 3 juli 1916 – Delpher
Ook de Duitse keizer neemt paarden af. In 1916 gaan zes luxe paarden naar de stallen aan het Duitse hof.
Wanneer het Nederlandse leger te paard in 1918 nieuwe paarden nodig heeft, bezoekt de Remontecommissie – verantwoordelijk voor de keuze van de beste paarden – de stallen van Heuff Cellendonk.
Levering van paarden aan de Duitse Keizer, De Courant, 28 augustus 1916 – Delpher
Remontecommissie koopt paarden voor het Nederlandse leger, Arnhemsche Courant, 14 januari 1918 – Delpher
Naar verluidt, bezoekt in 1918 zelfs de Japanse keizer het bedrijf van de familie Heuff Cellendonk. Dat deed hij incognito, valt te lezen, maar helaas geen relaas over te vinden.
Halverwege de jaren 20 verandert de vraag van luxepaarden – waaronder het Geldersche paard uit de stallen van Heuff Cellendonk – naar koudbloed trekpaarden.
Van de eerste categorie bestaat inmiddels een overschot, naar de tweede is grote vraag.
De handel loopt terug en ondanks het historisch succes in de paardenhandel gaat het bedrijf in 1928 toch failliet.
De stallen worden kort daarop noodgedwongen per veiling verkocht.
Faillissement en veiling Heuff Cellendonk, Staatscourant, 19 januari 1928 en Algemeen Dagblad, 7 februari 1928 – Delpher
In 1949 komen de stallen in handen van de gemeente, die 12.500 gulden betaalt de gemeentesecretarie in de panden te vestigen.
Dit krijgt echter nooit gestalte, waardoor de stallen leeg blijven en in verval raken.
Aangezien de gevels het predicaat bijzonder dorpsgezicht krijgen, wordt lange tijd geprobeerd een goede herbestemming te vinden.
Kerk-Avezaath, stallen Heuff Cellendonk – RAR 1392-510 Prentbriefkaartencollectie
Als in 2008 ook de plannen voor verbouw van de stallen tot appartementen stranden, wordt uiteindelijk in 2019 besloten de stallen af te breken.
Op de plek waar ooit de firma Heuff Cellendonk floreerde met luxe paarden voor clientele over de gehele wereld, ligt het terrein braak.
Wat herinnert zijn Huize Cellendonk en Villa Juliana aan de Dorpsstraat in Kerk-Avezaath.
Villa Juliana aan de Dorpsstraat te Kerk-Avezaath, 2022 – Google
